Psychoterapia poznawczo behawioralna

Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT, z ang. cognitive-behavioural therapy) jest najbardziej rozpowszechnioną modalnością terapeutyczną w Polsce. Jest to zwykle terapia krótkoterminowa i bardziej dyrektywna. Nurt ten zakłada, że w ciągu życia uczymy się określonych zachowań i emocji, więc możemy się ich również oduczyć. Najpierw jednak musimy je zauważyć i zrozumieć. CBT opiera się na analizie sposobu, w jaki myślimy o sobie i świecie, a który warunkuje nasze zachowanie. To, jak myślimy i odczuwamy, wpływa zatem na to, jak się zachowujemy.

Niezależnie od diagnozy terapię w nurcie poznawczo-behawioralnym zaczyna się od analizy aktualnych problemów, rozpatrywanie przeszłości i cofanie się wspomnieniami do wydarzeń z dzieciństwa mają sens jedynie po to, by zrozumieć ich wpływ na tworzenie się sztywnych wzorców zachowań i schematów myślenia.

W procesie terapeutycznym pacjent przygląda się temu, które bodźce wywołują u niego określone reakcje – z pomocą terapeuty identyfikuje i rozpoznaje własne mechanizmy behawioralne, poddaje refleksji swoje myśli automatyczne i nawyki.

Leczenie polega tu na zrozumieniu siebie i wypracowaniu bardziej adaptacyjnego sposobu postrzegania rzeczywistości wewnętrznej i zewnętrznej, na zmianie przekonań i wzorców myślowych, które negatywnie wpływają na nasze emocje i działanie.

Praca polega na dotykaniu konkretnych tematów lub wykonywaniu ćwiczeń proponowanych przez terapeutę, na edukacji i na zadaniach wykonywanych poza sesjami. Psychoterapeuta jest aktywny i mówi więcej niż ma to miejsce w innych modalnościach terapeutycznych. Spotkania odbywają się zwykle raz w tygodniu, a terapia zazwyczaj jest krótkoterminowa.

W tym nurcie pacjent może przepracować określony problem, zająć się danym wycinkiem swojej rzeczywistości, nie dotykając innych obszarów. Może chcieć dojść do konkretnej bazy w drodze na szczyt, i jeśli ma przekonanie, że dalej poradzi sobie bez przewodnika – iść dalej bez niego.
Z terapii poznawczo-behawioralnej wywodzą się takie kierunki działań psychoterapeutycznych jak: mindfulness (praktyka uważności), terapia akceptacji i zaangażowania (ACT, z ang. acceptance and commitment therapy), terapia dialektyczno-behawioralna (DBT).

Cel: zmiana nieadaptacyjnego, powodującego cierpienie sposobu myślenia, która spowoduje poprawę w obszarze emocji i zachowania.